Η οικογένεια αποτελεί βασικό παράγοντα ηθικής διαμόρφωσης του ανθρώπου. Το παιδί διαπλάθεται και γαλουχείται μέσα στην οικογένεια. Οι προτιμήσεις, οι συνήθειες, οι βασικές ιδιότητες του χαρακτήρα παίρνουν οριστική μορφή από τις πρώτες εμπειρίες που αποκτούνται στα πλαίσια της οικογένειας. Οι πρώτες εμπειρίες στη ζωή του παιδιού παίζουν σημαντικό ρόλο στο μεταγενέστερο σεξουαλικό του προσανατολισμό.
Με τη γέννηση του παιδιού γίνονται εμφανείς οι πρόδρομες συμπεριφορές της διαφοροποίησης των φύλων. Οι γονείς αρχίζουν να ντύνουν διαφορετικά τα παιδιά τους ανάλογα με το φύλο και να τους συμπεριφέρονται διαφορετικά, σύμφωνα με τις διάφορες προσδοκίες που έχουν για το κάθε παιδί ανάλογα με το φύλο του. Για παράδειγμα, ανέκαθεν, οι προσδοκίες των γονέων για τα αγόρια συχνά, ενθάρρυναν την ανεξαρτησία, το σωματικό παιχνίδι, την επιθετικότητα, ενώ στα κορίτσια συνήθως, ενισχύονταν η εξάρτηση στους γονείς, η ικανότητα λεκτικής έκφρασης και η σωματική έκφραση. Ωστόσο, στην σύγχρονη εποχή, οι ρόλοι αυτοί αποτελούν πλέον συχνά, αντικείμενο προς συζήτηση. Τα αγόρια στις μέρες μας ενθαρρύνονται να εκφράζουν με λέξεις τα αισθήματά τους και να εκπαιδεύονται σε δραστηριότητες που έχουν σχέση με κατά παράδοση γυναικείες ασχολίες, όπως οι οικιακές εργασίες. Τα κορίτσια από την άλλη μεριά, ενισχύονται να ακολουθήσουν επαγγελματικές σταδιοδρομίες, στις οποίες κατά παράδοση δεσπόζουν οι άντρες και να συμμετέχουν σε ανταγωνιστικά αθλήματα. Καθώς η κοινωνία γίνεται πιο ανεκτική σε σχέση με το παρελθόν, αναφορικά με τις προσδοκίες της και το φύλο των ανθρώπων, οι ρόλοι γίνονται λιγότερο άκαμπτοι και οι ευκαιρίες που δίνονται πληθαίνουν.
Επιπρόσθετα, κάθε σχήμα γονεϊκής συμπεριφοράς επηρεάζει την ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού. Οι γονείς επηρεάζουν τη συμπεριφορά των παιδιών τους με τρεις τουλάχιστον, βασικούς τρόπους. Μέσω της δικής τους συμπεριφοράς δημιουργούν καταστάσεις που προκαλούν ή ενισχύουν μια συγκεκριμένη συμπεριφορά από την πλευρά των παιδιών. Επιπλέον, οι γονείς αποτελούν πρότυπα ρόλων προς ταύτιση των παιδιών, ενώ παράλληλα, ανταμείβουν επιλεκτικά ορισμένες συμπεριφορές. Επομένως, μέσω της μίμησης, των αμοιβών και του εξαναγκασμού κάποιες φορές, το παιδί υιοθετεί τις συμπεριφορές, τις οποίες η κοινωνικο-πολιτισμική του καταγωγή ορίζει ως πρέπουσες για το φυλετικό του ρόλο. Το παιδί επίσης, στην ηλικία των τριών, τεσσάρων ετών, δείχνει περιέργεια για την ανατομία των σεξουαλικών του οργάνων. Αν η περιέργεια αυτή αναγνωριστεί σαν κάτι υγιές και δοθούν ειλικρινείς και κατάλληλες για την ηλικία του απαντήσεις, τότε το παιδί αισθάνεται άνετα με το δικό του ρόλο. Στην περίπτωση που το θέμα του «σεξ» είναι ταμπού στην οικογένεια και αποκρούονται οι ερωτήσεις του παιδιού, το αποτέλεσμα θα είναι να νιώσει το παιδί ντροπή ή/και δυσφορία.
Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ο άνθρωπος είναι «μιμητικό ον» και οι βάσεις της ανθρώπινης σεξουαλικότητας τίθενται στα πρώτα έξι χρόνια, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπάρχει εξέλιξη στην προσωπικότητα του ανθρώπου. Για το λόγο αυτό, οι γονείς χρειάζεται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στη συμπεριφορά τους. Προκειμένου να υπάρχουν θετικά αποτελέσματα στη μεταβίβαση των σεξουαλικών προτύπων στους νέους, είναι φανερό ότι απαιτούνται βασικές προϋποθέσεις. Πιο συγκεκριμένα, οι γονείς είναι καλό να αλληλεπιδρούν με αμοιβαία αγάπη, αλληλοσεβασμό και εκτίμηση μέσα στην οικογένεια. Μέσα σε μια τέτοια ατμόσφαιρα, τα παιδιά αισθάνονται ασφάλεια και οδηγούνται στην πρόοδο και την επιτυχία. Ωστόσο, ρήξεις στη σχέση των γονέων δημιουργούν ατμόσφαιρα ρηχότητας και ανασφάλειας μέσα στην οικογένεια, προετοιμάζοντας παρεκκλίνοντες τύπους προσωπικότητας και συμπεριφοράς.
Ουρανία Τσουρίδη
MSc Κλινική Ψυχολόγος