Για τους περισσότερους ενήλικες, η επιλογή συντρόφου και το ξεκίνημα μιας οικογένειας είναι εγχειρήματα εξαιρετικής σημασίας. Η έννοια της συντροφικότητας αφορά στην ικανότητα του ατόμου να δημιουργεί ουσιαστικές φιλίες και ζεστές σχέσεις με τους άλλους. Η συντροφικότητα αφορά βέβαια, και στην ικανότητα του ανθρώπου να μοιράζεται βαθιά αισθήματα και στις σεξουαλικές του σχέσεις, να μπορεί δηλαδή, να συνδυάζει την αγάπη με το σεξ. Ο αντίποδας της συντροφικότητας είναι η απομόνωση.
Σε γενικές γραμμές, τα κριτήρια επιλογής ενός συντρόφου εστιάζουν στην εξωτερική εμφάνιση/ παρουσία του άλλου, στην σεξουαλική έλξη που νιώθει το άτομο για το άλλο πρόσωπο, στα ειδικά ενδιαφέροντα που έχει κάποιος και προκαλούν το άτομο να τον/την προσεγγίσει και να συνεχίσει να συναναστρέφεται μαζί του/της. Επίσης, σημαντικό κριτήριο φαίνεται ότι αποτελεί ο τρόπος ζωής του άλλου ανθρώπου και η οικογένεια στην οποία ανήκει.
Τα άτομα τα οποία επιλέγονται με μεγάλη συχνότητα ως σύντροφοι, θεωρούνται πιο ελκυστικά από αυτά που δύσκολα επιλέγονται. Έρευνες δείχνουν ότι τα χαρακτηριστικά των ελκυστικών ανθρώπων προσδιορίζονται στο γεγονός ότι είναι πιο αγαπητοί, επειδή είναι πιο κοινωνικοί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχουν διαφορετική ευφυΐα σε σχέση με τους μη ελκυστικούς. Επίσης, έχει φανεί ότι τα ελκυστικά άτομα έχουν καλύτερη επικοινωνία με το αντίθετο φύλο, μοιράζονται περισσότερα συναισθήματα και έχουν καλή σεξουαλική ζωή. Άλλο χαρακτηριστικό των ελκυστικών ανθρώπων είναι ότι κατέχουν καλύτερες θέσεις εργασίας, βρίσκονται σε καλύτερη οικονομική κατάσταση και αισθάνονται ικανοποιημένοι από τη ζωή, ενώ παράλληλα έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν μια συναισθηματική διαταραχή σε σχέση με τους μη ελκυστικούς.
Σύμφωνα με κάποιες θεωρίες έχουν προσδιοριστεί ορισμένα μοντέλα σχέσεων βασισμένα στους αρχαίους φιλοσόφους αναφορικά με τις διάφορες μορφές αγάπης που επικρατούν. Πιο συγκεκριμένα, διακρίνονται:
- η σχέση της «στοργής», στην οποία επικρατεί στενή φιλία με το σύντροφο
- η σχέση της «αγάπης», η οποία χαρακτηρίζεται από ανιδιοτέλεια
- το μοντέλο της «μανίας», κατά το οποίο επικρατεί μια σχέση εγωιστική – κτητική
- το μοντέλο του «πράγματος», σύμφωνα με το οποίο το άτομο αγαπάει το σύντροφο με ανταλλάγματα
- το μοντέλο του «δόλου» και του «έρωτα» που αποτελεί μια μορφή ασταθούς αγάπης (σκερτσόζα αγάπη).
Στους ψυχαναλυτικούς κύκλους από την άλλη μεριά, θεωρείται ότι η επιλογή συντρόφου γίνεται με το ασυνείδητο κομμάτι του εαυτού, είτε φυσιολογικά είτε για να ενισχύσει μια παθολογία. Συνεπώς, διακρίνονται τέσσερα τέσσερα είδη ζευγαρίων:
- Στο «ζέυγος διδύμων» ή «γραμμική σχέση», ο ένας σύντροφος επιλέγει κάποιον σύντροφο ίδιο με τον εαυτό του. Η επιλογή αυτή συνεπάγεται ότι έχουν τις ίδιες ανάγκες, με αποτέλεσμα οι ανάγκες του ενός να μην καλύπτονται.
- Στη «συμπληρωματική σχέση», ο ένας συμπληρώνει τον άλλο.
- Στην «επιλογή ανακλητικά αλλά ώριμα», οι σύντροφοι ξέρουν τι θέλουν και έχουν περάσει «καλή παιδική ηλικία».
- Στη «θεραπευτική σχέση», το άτομο επιλέγει ένα σύντροφο για να τον θεραπεύσει/βοηθήσει, για να τον βγάλει από τα δύσκολα ή γιατί τον λυπάται.
Επιπλέον, υπάρχουν διάφορες προσωπικότητες, οι οποίες καθορίζουν και τις διαφορετικές μορφές του έρωτα. Πιο συγκεκριμένα, μπορεί κανείς να διακρίνει:
- Τα ψυχρά άτομα, τα οποία δεν επιθυμούν να κάνουν σχέση και συνήθως πρόκειται για ψυχωσικά άτομα ή ναρκισσιστικές προσωπικότητες που δεν μπορούν να κάνουν μόνιμη σχέση ή δημιουργούν πολλές σχέσεις ταυτόχρονα.
- Τα εξαρτητικά άτομα, τα οποία εξιδανικεύουν το σύντροφο και στη συνέχεια σταδιακά, τον υποτιμούν.
- Τα ώριμα άτομα, τα οποία λειτουργούν με αμοιβαίες υποχωρήσεις και ελευθερίες στη σχέση.
Ουρανία Τσουρίδη, MSc Ψυχολόγος Υγείας
Βασιλική Δημητρακοπούλου, MSc Ψυχολόγος