Είναι σημαντικό να εξελίσσουμε τον εαυτό μας και να βελτιώνουμε τις συμπεριφορές που δεν μας βοηθούν να έχουμε μια αίσθηση ικανοποίησης από τη ζωή μας και τον τρόπο που πορευόμαστε σε αυτή. Επίσης, είναι καλό να διαπαιδαγωγούμε και τα παιδιά με τις κατάλληλες δεξιότητες, οι οποίες θα αποτελέσουν για εκείνα εφόδια για μια καλή πορεία ζωής. Κάποιες βασικές δεξιότητες που συμβάλλουν σε έναν πιο λειτουργικό τρόπο ζωής αναφέρονται παρακάτω.
1. Υπομονή και Επιμονή
Υπομονή είναι η αντίληψη ή ακόμα καλύτερα, η ωριμότητα στη σκέψη ότι κάθε στόχος για να επιτευχθεί χρειάζεται να διατεθεί χρόνος και κόπος. Οπότε υπομονή σημαίνει να διαθέτουμε την σοφία να περιμένουμε υπομονετικά μέχρι να δούμε τους πρώτους καρπούς των κόπων μας να ευδοκιμούν. Η επιμονή από την άλλη πλευρά, είναι σύμμαχος της υπομονής, και αφορά την ικανότητα παραμονής σε μια προβληματική κατάσταση και εφαρμογής διαφόρων στρατηγικών μέχρι την επίτευξη της επίλυσής της.
2. Ευελιξία στη σκέψη
Αφορά την προσαρμοστικότητα της σκέψης και την αλλαγή πορείας όταν προκύπτουν νέα δεδομένα ή όταν δεν υπάρχει αποτελεσματικότητα. Η ευελιξία χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη στη σκέψη ενός δεύτερου πλάνο δράσης (plan B) στην περίπτωση που δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί το αρχικό πλάνο δράσης.
3. Διαχείριση παρορμητικότητας / κριτική σκέψη
Σκέψη πριν τη δράση, δηλαδή κατανόηση του προβλήματος, των δεδομένων, και των κατευθύνσεων που μπορεί αυτό να πάρει και δημιουργία κατάλληλου πλάνου δράσης μετά από αρκετή σκέψη.
4. Ενσυναίσθηση
Είναι η ακρόαση του άλλου με κατανόηση και η κατανόηση των συναισθημάτων του, η ικανότητα δηλαδή, να μπαίνεις στη θέση του άλλου και να βλέπεις τα πράγματα από τη δική του οπτική γωνία. Είναι αυτό που ο Piaget ονομάζει “overcoming ego-centrism” (ξεπέρασμα του εγωκεντρισμού).
5. Μάθηση μέσω των εμπειριών/βιωμάτων
Πρόκειται για την εφαρμογή της προϋπάρχουσας γνώσης σε νέες καταστάσεις. Την αποδοχή της αποτυχίας που συνοδεύεται από μια εσωτερική ανασκόπηση της πορείας, την κριτική αξιολόγηση και τον επαναπροσδιορισμό της διαδικασίας, προκειμένου να είναι πιο αποτελεσματική την επόμενη φορά. Η ικανότητα να μαθαίνουμε από προηγούμενες εμπειρίες, από τα λάθη μας και να μην τα επαναλαμβάνουμε, δηλαδή να γινόμαστε καλύτεροι.
6. Προσπάθεια/ εργατικότητα με ακρίβεια και σαφήνεια
Η προσοχή στην λεπτομέρεια, χωρίς όμως να φτάνουμε στα όρια της τελειοθηρίας, συχνά οδηγεί σε αξιολόγηση, καλύτερο έλεγχο των δεδομένων, διόρθωση λαθών και κατά συνέπεια επίτευξη καλύτερων αποτελεσμάτων.
7. Δημιουργικότητα και καινοτομία στον τρόπο σκέψης
Η δημιουργικότητα και η καινοτομία αποτελούν προσπάθεια για συνεχή βελτίωση, εύρεση εναλλακτικών και άρνηση συμβιβασμού με την γνωστή, πεπατημένη ή εύκολη λύση.
8. Αισιοδοξία /θετικός τρόπος σκέψης
Οι άνθρωποι που βλέπουν πάντα το ποτήρι «μισογεμάτο», είναι άνθρωποι αισιόδοξοι που έχουν όραμα για τη ζωή. Θέτουν στόχους και πιστεύουν στην υλοποίηση τους, ενώ διατηρούν πάντα την ελπίδα για θετικά αποτελέσματα. Έχουν επίγνωση ότι θα έρθουν αντιμέτωποι με προβλήματα και δυσκολίες και είναι οπλισμένοι εκ των προτέρων με υπομονή να τα διαχειριστούν, για να επιτευχθεί ο τελικός στόχος.
9. Συνεργατικότητα
Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον και λειτουργεί καλύτερα και αποτελεσματικότερα όταν συνεργάζεται με άλλους ανθρώπους. Η συνεργασία αναπτύσσει την κοινωνικότητα, την ανταλλαγή απόψεων, την εναλλαγή των οπτικών γωνιών, την ακρόαση και κατανόηση των άλλων, την υποχώρηση στις απόψεις για το καλό του συνόλου και την δημοκρατικότητα, καθώς περιορίζει τις ηγετικές συμπεριφορές και την απολυτότητα.
10. Αίσθηση του χιούμορ
Η αίσθηση του χιούμορ είναι γνωστό χαρακτηριστικό ευφυΐας. Το χιούμορ έχει θετική επίδραση στην ανθρώπινη ψυχολογία, αποτελεί μέσο επικοινωνίας και κοινωνικοποίησης, ενώ απελευθερώνει τη δημιουργικότητα και βοηθά στην αναγνώριση εναλλακτικών λύσεων και κατά συνέπεια στην αισιοδοξία.
11. Ανάληψη ρίσκων με υπευθυνότητα
Αποτελεί χαρακτηριστικό των ανθρώπων που δεν συμβιβάζονται, επιθυμούν να αλλάζουν τις καταστάσεις χωρίς να φοβούνται την αποτυχία, διότι έχουν κριτική σκέψη και αξιολογούν εκ των προτέρων τα δεδομένα και τα εμπόδια που μπορεί να συναντήσουν και έχουν πάντα ένα Plan B διαθέσιμο στην άκρη της σκέψης τους.
12. Ενδιαφέρον για τη δια βίου μάθηση
Αυτό που ο Σωκράτης αποκαλούσε «γηράσκω αεί διδασκόμενος», είναι μια από τις αγαπημένες αξίες των διακεκριμένων ανθρώπων. Οι άνθρωποι που είναι ανοιχτοί σε νέα γνώση παραμένουν ενεργά και παραγωγικά μέλη των σύγχρονων, συνεχώς αναπτυσσόμενων κοινωνιών.